Ardahan’ın Kültürel Özellikleri ve Değerleri
Ardahan’ın tarihi dokusu, doğal güzellikleri, geleneksel yiyecekleri ve gelenek görenekleri ile ülkemizde önemli bir yere sahiptir. Son yıllardaki restorasyon çalışmaları ile yerli ve yabancı turistlerin de uğrak mekanı olmaya devam etmektedir. Ardahan nüfusu ortalama olarak bakıldığında 98.000 kişi olarak verilere geçmiştir. Coğrafi olarak toprakları oldukça bereketlidir ve meşe, çam, ladin, köknar, kızılağaç, fındık, gürgen gibi ağaçlar bulunmaktadır. Ayrıca bölgede arpa, buğday, fasulye, çavdar, elma, erik, mısır, kiraz, ceviz, lahana, patates, marul ve soğan gibi yiyecekler de üretilmektedir. Ardahan’ın oldukça köklü bir tarihi vardır ve yapılan arkeolojik çalışmalarda yaklaşık 3000 yıllık bir geçmişi olduğu tespit edilmiştir. Oldukça bereketli olan Ardahan toprakları birçok uygarlığa ve medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Ardahan denilince akla ilk gelenler kaşar peyniri ve Çıldır gölü olsa da genel olarak Ardahan’ın yöresel yemekleri, kıyafetleri, türküleri, gelenek ve görenekleri ile oldukça zengin bir ilimizdir.
Ardahan’ın Yöresel Yemekleri
Ardahan’ın her damak tadına uyan ve oldukça lezzetli olan yöresel yemekleri vardır.
- Elma dolması
- Bozbaş
- Ekmek aşı
- Evelik aşı
- Pişi
- Kuymak
- Kelecoş yarpuzlu köfte
- Kaz etli içli pilav
- Hasuta gibi birçok yöresel yemeği vardır.
Ardahan İklimi
Ardahan yöresi yüksektir ve yüzey şekilleri değişkenlik gösterir bundan dolayı da il genelinde karasal bir iklim vardır. Kışlar uzun ve sert, kar yağışlı geçer. Yıllık ortalama sıcaklık 5 derecenin altındadır ve kışın -30 derecelere kadar inebilir. Yağışlar sonbaharın ilk başlarında başlar ve ilkbahara kadar devam eder. İlin batısında ve kuzeyinde daha çok Karadeniz iklimi görülebilir. Bitki örtüsü olarak ormanlıklar ve çalılıklar yer alırken bazen de çayırlar ve meralar görülür. Göle ovası civarında kışlar sert geçer. Yüksek dağlarla çevrili olan ovada kışın hava akımı az olur. Ovayı kuşatan ve esinti gören dağ yamaçları biraz daha az soğuktur. Bu ovada rüzgar, çoğunlukla kuzeybatıdan gelir ve buna "Ardahan Yeli” denir. İlkbaharda ve sonbaharda sisler vardır. Yaz mevsiminde de yağış eksik olmaz, yaz mevsimi neredeyse ilkbahar serinliğinde geçer.
Ekonomik Yapı
Ardahan ilinin ekonomisi çoğunlukla hayvancılığa ve tarıma dayanır. Sanayi ve turizm sektörü çok fazla gelişmemiştir. Geniş olan meralar ve çayırlardaki zengin bitki örtüsü hayvancılığa katkı sağlamıştır. En çok koyun ve sığır yetiştirilir. Topraklar çok bereketlidir fakat bazen iklim koşulları tarım üretimini zorlar. Akarsu boylarında buğday, arpa ve çavdar yetiştirilir. Hayvancılığa bağlı olarak süt toplama merkezleri ve mandıralar vardır.
Ardahan’ın Tarihi Yerleri
Ardahan ilimize yolunuz düşerse ya da gezip görmek isterseniz çok güzel gezilecek yerleri vardır.
- Çıldır Gölü
- Ardahan Kalesi
- Şeytan Kalesi
- Kinzi Kalesi
- Sevimli Kale
- Ardahan Kalecik Kalesi
- Karagöl
- Cemal Tural Tabiat Parkı
- Ardahan Yalnızçam Kayak Merkezi
Ardahan Peynir Çeşitleri
- Çeçil peyniri
- Dil peyniri
- Gravyer peyniri
- Köy tipi beyaz peynir
- Kaşar peyniri
- Eski kaşar
- Göbek kaşarı gibi peynir çeşitleri Ardahan yöresine özgü peynir çeşitleridir. Peynirler doğal olarak üretilir ve marketlerden ya da üretim merkezlerinden temin edilebilir.